Saleknezhad M. Increasing the stability of keratin protein solubility in aqueous solutions using the chemical structure modification by alkylation and sulfitolysis methods. NCMBJ 2020; 11 (41) :29-46
URL:
http://ncmbjpiau.ir/article-1-1333-fa.html
سالکنژاد مریم، رباطجزی سید مرتضی، زین الدینی مهدی. افزایش پایداری کراتین استخراج شده از پر در محلولهای آبی با استفاده از روشهای اصلاح ساختار شیمیایی. مجله تازه هاي بيوتكنولوژي سلولي و مولكولي. 1399; 11 (41) :29-46
URL: http://ncmbjpiau.ir/article-1-1333-fa.html
گروه بیوتکنولوژی سلولی مولکولی، دانشکده شیمی و مهندسی شیمی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران.
متن کامل [PDF 6438 kb]
(1467 دریافت)
|
چکیده (HTML) (2895 مشاهده)
متن کامل: (1667 مشاهده)
افزایش پایداری حلالیت پروتئین کراتین در محلولهای
آبی با استفاده از اصلاح ساختار شیمیایی بهروش
آلکیلاسیون و سولفیدولیز
مریم سالکنژاد1، سید مرتضی رباطجزی*1، مهدی زینالدینی2
1. گروه مهندسی شیمی- بیوتکنولوژی دانشکده شیمی و مهندسی شیمی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران.
2. گروه بیوتکنولوژی سلولی مولکولی، دانشکده شیمی و مهندسی شیمی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران.
چکیده
سابقه و هدف: در دو دهه گذشته، پروتئینها و پپتیدها تبدیل به یک گروه مهم از داروها شدهاند. با این حال، حساسیت به تخریب شیمیایی و فیزیکی از چالشهای اصلی کاربردهای صنعتی و دارویی پروتئینها است. کمابیش90 درصد از وزن پرمرغ از ضایعات صنایع دام و طیور، کراتین است. این پروتئین نامحلول بوده و تمایل شدیدی به تجمع و رسوبدهی دارد.
مواد و روشها: در این پژوهش کراتین از پر مرغ با محلول سدیم هیدروکسید 2/0 مولار استخراج شد و توسط آنزیم آلکالاز صنعتی (V/V) 8 درصد در دمای 55 درجه سانتیگراد بهمدت 5 ساعت در pH برابر 8 هیدرولیز شد. محلول کراتین بهدست آمده، توسط روش آلکیلاسیون و سولفیدولیز بهمنظور کاهش اگریگاسیون مورد اصلاح ساختار شیمیایی قرار گرفت. حلالیت کراتین، درجه اصلاح شیمیایی، درصد پایداری، مقدار مول تیول آزاد و همچنین DLS و FTIR نمونهها بررسی شد.
یافتهها: نتایج نشان داد درجه اصلاح شیمیایی کراتین در روش آلکیلاسیون 72 درصد و در روش سولفیدولیز با 66 درصد بوده است. اصلاح شیمیایی کراتین هیدرولیز شده باعث کاهش اگریکاسیون در 3pH بهمیزان 65/288 درصد و 3/335 درصدی بهترتیب برای روش آلکیلاسیون و روش سولفیدولیز بهدست آمدهاست. بررسی پایداری و حفظ محتوی پروتئینی نشان داد، کراتین اصلاح شده بهروش آلکیلاسیون 9/81 درصد و کراتین اصلاح شده بهروش سولفیدولیز 3/86 درصد در طی 30 روز پایدار بودهاست در صورتیکه کراتین هیدولیز شده بهعنوان شاهد تنها 8/9 درصد از محتوای پروتئینی خود را حفظ کرده و پایداری داشتهاست. نتیجه تست DLS نمونه محلول کراتین اصلاح شده با روش آلکیلاسیون در آب، دارای 476/0= PI و اندازه متوسط ذرات 3/157 نانومتر است، در نمونه کراتین اصلاح شده با روش سولفیدولیز در آب، مقدار 475/0=PI و اندازه متوسط ذرات 2/136 نانومتر تعیین گردید، که نسبتبه نمونه کراتین هیدرولیز شده با 552/0=PI و اندازه متوسط 3/990 نانومتر، یکنواختتر و پراکندهتر بوده است.
نتیجهگیری: اصلاح شیمیایی انجام شده بر روی کراتین هیدولیز شده تغییری دائمی بوده و اتصال گروههای عاملی مورد انتظار باعث افزایش حلالیت کراتین در محیطهای آبی و کاهش تجمع در pH اسیدی شده است. همچنین نتایج آنالیز FTIR اصلاح شیمیایی کراتین را تأیید کرد.
واژههای کلیدی: کراتین پر مرغ، اصلاح شیمیایی، پایدارسازی، آلکیلاسیون پروتئین، سولفیدولیز پروتئین.
مقدمه
جایگاه بیوتکنولوژی بهعنوان یک مبنای تحقیق و توسعه دارویی تعیین شده است و داروهای جدید مبتنی بر پروتئین در طول دهههای آینده بهسرعت در حال افزایش است (1). علاوهبر صنعت دارو و مباحث درمانی، پروتئینها در صنایع غذایی (2) آرایشی و بهداشتی (3) کاربرد گستردهای دارند،که پایداری و ثبات این پروتئینها جهت استفاده و نگهداری حائز اهمیت است (4) با این حال، حساسیت آنها به تخریب شیمیایی و فیزیکی چالشهایی برای دانشمندان برای شکلگیری داروها بهصورت پایدار به وجود آورده است (1). در حال حاضر علاقهبه تولید پروتئینها از ضایعات در حال رشد است، که علاوهبر ارزش افزوده بالا، باعث کاهش منافع محیط زیستی را نیز بهدنبال دارد (5). تحقیقات در خصوص تولید پروتئینها افزایش یافته است اما در این بین به کراتین موجود در پر مرغ توجه بسیار کمی شده است (6). سالانه 5/8 میلیون تن پر مرغ بهعنوان ضایعات کشتارگاهی در سراسر جهان تولید میشود (7)، پر کمابیش از 90 درصد پروتئین کراتین تشکیل شده است که میتواند در تهیه کرمهای آرایشی، شامپو و مو استفاده شود (8). کراتین هیدرولیز شده، جزئی از پروتئین کراتین است که وزن مولکولی پایینتری دارد و دارای خواص فیزیکی مناسبتری جهت استفاده در فراوردههای صنعتی است (9) در طی هیدرولیز شیمیایی، هر دو نوع پیوندهای کراتین (دیسولفید و پپتید) شکسته میشود (10) و ساختار کراتین هیدرولیز شده و ساختار پروتئین کراتین متفاوت است (11). یک خصوصیت مهم کراتین تعداد زیاد پیوندهای دی سولفیدی در مقایسه با سایر پروتئینهای ساختاری است (12) در نتیجه بهعلت پهنای پیوند دیسولفیدی و مقدار زیاد اسید آمینههای هیدروفوبیک کراتین در حلالهای قطبی مثل آب حل نمیشود (13)، لذا برای استفاده از کراتین در کاربردهای صنعتی نیاز به تهیه محلول پایدار کراتین است (14). بیثباتی شیمیایی به تشکیل یا تخریب پیوندهای کووالانسی در مولکول پلیپپتید یا پروتئین مربوط میشود (15). این تغییرهای ساختار اولیه پروتئین را دگرگون ساخته و سطح بالایی از ساختار آن را تحت تأثیر قرار میدهد (16). ناپایداریهای فیزیکی شامل تجمع، تهنشینی، چسبیدن به سطح و بازشدگی پروتئین است (17). ناپایداریهای شیمیایی نظیر شکستگی پیوند دیسولفید، ممکن است منجر به ناپایداریهای فیزیکی شود (18). کراتین استخراجی از پر، جرم مولکولی در حدود 10 کیلو دالتون دارد که بهعلت وجود مقدار زیاد سیستئین پلیمره میشود و جرم مولکولی در حدود 34 الی 40 کیلو دالتون را بهوجود میآورد (6،19). پر مرغ کمابیش حاوی 7-6 درصد آمینو اسیدهای سیستین و متیونین است (20). برای افزایش حلالیت کراتین استخراج شده در حلالهای آبی، رویکردهای مختلفی مطرح شدهاست که بیشتر آنها شامل ایجاد تغییرهای شیمیایی درکراتین هستند (21) از این تکنیک در صنایع داروسازی، غذا و خوراک و یا دیگر موارد صنعتی در سطوح پیچیده استفاده میشود (22). از جمله تکنیکهای ویژهای که در سالهای اخیر برای کمک به تحقیق و بهرهبرداری از ساختار پروتئین توسعه داده شدهاست، ایجاد تغییرهای شیمیایی در ساختار پروتئین است (23). اصلاح شیمیایی پروتئین یک تکنیک حل مسئله در تحقیقات و فنآوری است (24). اصلاح شیمیایی میتواند بهطور طبیعی بدون دخالت نیز به مرور زمان انجام شود (25) بهطور کلی، این واکنشهای اصلاحاتی بهطور عمده روی زنجیرههای جانبی انجام میشود مانند اکسیداسیون، احیا، جایگزینی نوکلئوفیلی[1] و الکتروفیل
[2].
پروتئینها بهطور عمده برای مطالعههای روابط ساختاری یا بهبود عملکرد و یا تولید محصول جدید، اصلاح میشوند (26). گروههای سولفیدریل، واکنشپذیرترین گروه جانبی هستند که بهطور معمول در پروتئینها یافت میشوند، بههمین علت در ابتدا، اصلاح شیمیایی بر روی این گروه اتفاق میافتد (27). آلکیلاسیون سیستئین از قدیمیترین و مرسومترین روشهای اصلاح شیمیایی است (28). در اصلاح شیمیایی سیستئین پس از کاهش بهطور کلی همه گروههای تیول بسته میشود (29) که در نتیجه باعث افزایش پایداری میگردد (30). لذا اکسیداسیون سیستئین موجود در کراتین میتواند منجر به تولید یک مشتق از کراتین پایدارتر و محلول در آب شود (31). سولفیدولیز یک روش خفیف برای باز کردن پیوندهای دیسولفیدی پروتئین است (32). که برش دیسولفیدها توسط یونهای سولفیت منجر به تشکیل سولفونات میشود (33) بهطور کلی اصلاح شیمیایی پروتئینها اغلببه منظور بهبود خواص عملکردی مورد استفاده قرار گرفته است (34).
با توجهبه اینکه پر مرغ سر شار از کراتین است و حجم بالایی از ضایعات را به خود اختصاص داده است تولید محصول با ارزش افزوده بالا میتواند مهم واقع شود. پروتئین کراتین در آب نامحلول بوده و استفاده از آن را برای مصارف صنعتی و دارویی غیرممکن میسازد، لذا پایدارسازی کراتین در محیطهای آبی بهعلت تجمع و از دست دادن محتوای پروتئینی بسیار پر اهمیت است، روشهای متعددی جهت پایدارسازی وجود دارد که در این تحقیق اصلاح شیمیایی بهروش آلکیلاسیون و سولفیدولیز بر روی کراتین هیدولیز شده همراه با بهینهسازی انجام شد، تأیید گروههای عاملی موردنظر، افزایش حلالیت، افزایش مقاومت در برابر عوامل ناپایدار کننده و کاهش تجمع پروتئینی از مهمترین ارزیابیهای بررسی شده این پژوهش است.
مواد و روشها
در این تحقیق پرسفید جوجه گوشتی ضایعات کشتارگاهی طیور از شرکت اتکا، 2- مرکاپتواتانول از سیگما، معرف المن از مرک، آنزیم آلکالاز از شرکت نووآنزیم دانمارک، یدواستیک اسید از شرکت مرک، سدیم سولفیت از مرک تهیه گردید. تمام مواد شیمیایی دیگری استفاده شده، با خلوص بالا از شرکتهای مرک، سیگما-الدریچ خریداری شده است.
تهیه محلول کراتین هیدولیز شده
استخراج کراتین از پر مرغ توسط 25 میلیلیتر سود 2/0 مولار به ازای هر گرم پر در دمای 70 درجه سانتیگراد بهمدت 12 ساعت انجام شد. سپس کراتین استخراج شده توسط (V/V) 8 درصد آنزیم آلکالاز صنعتی به حجم محلول کراتین استخراجی در دمایی 55 درجه سانتیگراد بهمدت 5 ساعت در pH برابر 8 هیدرولیز شد، افت pH با سود 3/0 مولار جبران شد. سپس محلول کراتین هیدولیز شده در مقابل آب مقطر 24 ساعت دیالیز شد. درجه هیدرولیز توسط روش pH-stat (35) و سایز کراتین هیدورلیز شده توسط روش SDS-Page تعیین شد (36).
اصلاح شیمیایی محلول کراتین هیدولیز شده
در این پژوهش اصلاح شیمیایی بر روی کراتین هیدرولیز شده پر مرغ به دو روش شیمیایی به شرح زیر انجام و نتایج با یکدیگر مقایسه شد.
الف: اصلاح شیمیایی کراتین هیدولیز شده بهروش آلکیلاسیون
اصلاح شیمیایی بهروش آلکیلاسیون بر اساس روش crestfield انجام شد (37). عوامل تأثیرگذار شامل دما، نسبت غلظت یدواستیک اسید بهمقدار سیستئین موجود در کراتین، pH و زمان واکنش توسط نرمافزار تاگوچی(Qualitek 4) در 4 عامل و 3 سطح توسط 9 آزمایش بهینه سازی شد ( طبق جدول 1و2). بدینمنظور در هر آزمایش از 15 میلیلیتر محلول کراتین هیدولیز شده با غلظت معین در تمام آزمایشهایاستفاده شد. بهعلت حساسیت مواد استفاده شده، واکنش در تاریکی و زیر هود شیمیایی تا رسیدن به محلول کربوکسی متیل کراتین ادامه یافت. در مدت زمان انجام واکنش pH کنترل شد و افت آن توسط محلول سود 3 مولار جبران شد و محلول توسط همزن مغناطیسی یکنواخت گردید.
جدول 1: سطحبندی و عوامل مؤثر در واکنش اصلاح شیمیایی کراتین هیدرولیز شده بهروش آلکیلاسیون
عامل |
سطح 1 |
سطح 2 |
سطح 3 |
یدواستیک اسید/ سیستئین |
1 |
2 |
4 |
pH |
8 |
9 |
10 |
دما( درجه سانتیگراد) |
4 |
25 |
45 |
زمان( دقیقه) |
15 |
45 |
90 |
جدول 2: آزمایشهای طراحی شده توسط نرمافزار تاگوچی جهت بهینهسازی روش آلکیلاسیون
شماره آزمایش |
عامل |
|
زمان |
دما |
pH |
یدواستیک اسید/ سیستئین |
1 |
1 |
2 |
1 |
1 |
2 |
2 |
1 |
2 |
1 |
3 |
3 |
2 |
3 |
1 |
4 |
3 |
1 |
1 |
2 |
5 |
1 |
3 |
2 |
2 |
6 |
2 |
2 |
3 |
2 |
7 |
2 |
3 |
1 |
3 |
8 |
3 |
2 |
2 |
3 |
9 |
1 |
1 |
3 |
3 |
ب: اصلاح شیمیایی کراتین هیدولیز شده بهروش سولفیدولیز
اصلاح شیمیایی ملایم باندهای دیسولفیدی بهروش سولفیدولیز انجام شد (38). عوامل تأثیرگذار در این روش شامل دما و نسبت حجم بافر سولفیت به سیستئین موجود در پروتئین توسط نرمافزار تاگوچی در 2 عامل و 3 سطح توسط 9 آزمایش بهینهسازی شد (طبق جدول4 و3). بدینمنظور در هر آزمایش از 15 میلیلیتر محلول کراتین هیدولیز شده با غلظت ثابت در تمام آزمایشها استفاده شد. بافر سدیم سولفیت اضافه شد و 1 ساعت در شیکر قرار داده شد. دمای شیکر و حجم بافر سولفیت طبق جدول 3 و 4 تعیین شد. سپس بافر اوره- تریس با 5/7pH و 2- مرکاپتواتانول 7/0 مولار اضافه شد و بهمدت 2 ساعت در دمای30 درجه سانتیگراد در شیکر قرار داده شد.
جدول3: سطحبندی و عوامل مؤثر در واکنش اصلاح شیمیایی کراتین هیدرولیز شده بهروش سولفیدولیز
عامل |
سطح1 |
سطح2 |
سطح 3 |
دما(درجه سانتیگراد) |
4 |
25 |
35 |
حجم بافرسولفیت/ سیستئین |
5/0 |
1 |
2 |
تستهای تأییدی فقط بر روی نمونههای لیوفلیز شده نقاط بهینه بهدست آمده نرمافزار تاگوچی برای کراتین اصلاح شده بهروش آلکیلاسیون و سولفیدولیز و همچنین محلول کراتین هیدولیز شده بهعنوان شاهد انجام شد.
جدول 4: آزمایشهای طراحی شده توسط نرمافزار تاگوچی جهت بهینهسازی روش سولفیدولیز
عامل |
شماره آزمایش |
حجم بافرسولفیت/ سیستئین |
دما |
1 |
1 |
1 |
2 |
1 |
2 |
3 |
1 |
3 |
1 |
2 |
4 |
2 |
2 |
5 |
3 |
2 |
6 |
1 |
3 |
7 |
2 |
3 |
8 |
3 |
3 |
9 |
اندازهگیری مقدار گروه تیول آزاد
اندازهگیری گروه تیول آزاد توسط معرف المن انجام شد (39). سپس جذب نمونه در nm 412 خوانده شد. میزان و غلظت سولفیدولیز در هر نمونه از ضریب جذب مولی TNB با مقدارM-1 cm-1 14150 با استفاده از فرمول شماره 1 محاسبه شد (40). A برابر است با مقدار جذب در طول موج nm 412، b طول مسیر که برابر با 1 سانتیمتر است، E برابر است با M-1 cm-1 14150 و c برابر است با غلظت تیول آزاد در نمونه.