سابقه و هدف: اسپرماتوژنز روندی است که در طی آن سلول های جنسی نر تولید می شوند و اختلال در هر یک از مراحل آن، می تواند به نا باروری بیانجامد. شاهتره گیاهی است دارای آلکالوئیدهای پروتوپین و ایزوکوئینولین و دارای خاصیت آنتی اکسیدانی می باشد. یکی از موارد استفاده این گیاه در طب سنتی تقویت قوای جنسی می باشد. هدف از تحقیق حاضر، بررسی اثر عصاره ی الکلی گیاه شاهتره بر روند اسپرماتوژنز می باشد.

مواد و روش ها: موش های صحرایی نر از نژاد ویستار با وزن تقریبی 5±230 گرم به دو گروه کنترل و تجربی تقسیم بندی شدند. گروه کنترل آب مقطر و گروه تجربی روزانه غلظت mg/ kg.b.w 250 عصاره ی الکلی گیاه شاهتره به مدت 5 روز به طریقه گاواژ دریافت کردند. 15 روز پس از اولین گاواژ موش ها بیهوش شده، به روش باز کردن قفسه سینه کشته شدند و بیضه ها از شکم خارج شد. پس از اندازه گیری های مورفومتری شامل ابعاد و وزن، از بیضه ها برش عرضی تهیه و به روش هماتوکسیلین و ائوزین رنگ آمیزی گردیدند و سلول های لایه ژرمینال شمارش شدند. کلیه داده ها به روش آماری One Way Anova توسط نرم افزار 16 Spss مورد بررسی قرار گرفتند. سطح معنی دار ی P<0/05 در نظر گرفته شد.

یافته ها: نتایج این تحقیق تفاوت معنی داری در ابعاد و وزن بیضه ها نشان نداد در حالی که تعداد سلول های اسپرماتوگونی، اسپرماتوسیت، اسپرماتوزوئید و لایدیگ، افزایش معنی داری در گروه تجربی نسبت به گروه کنترل داشت (P<0/01).

نتیجه گیری: عصاره ی الکلی گیاه شاهتره باعث افزایش معنی دار در انواع سلول های دودمان اسپرم در موش های صحرایی نر می شود و در نتیجه افزایش میزان باروری را سبب می گردد.