هاجر بخشی پور میانده، ایرج مهرگان، سارا سعادتمند، بهروز گلعین،
دوره ۴، شماره ۱۶ - ( ۹-۱۳۹۳ )
چکیده
سابقه و هدف: اطلاع از روابط فیلوژنتیک و تنوع ژنتیک در مرکبات جهت تشخیص روابط ژنتیکی، شناسایی ژرم‌پلاسم و ثبت ارقام جدید، امری مهم و ضروری می‌باشد. در کلکسیون‌های مرکبات کشور، تعدادی بیوتیپ وجود دارد که شناسایی آنها عمدتاً بر اساس صفات مرفولوژی بوده و تحقیقات ژنتیکی چندانی بر روی آنها انجام نشده است. نشانگرهای ملکولی می‌توانند در این زمینه مفید باشند.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط خویشاوندی بین ۴۵ ژنوتیپ از ارقام ناشناخته و تجاری مرکبات موجود در ایستگاه تحقیقات کترا، از نشانگر SSR استفاده گردید. استخراج DNA از برگ‌های جوان مرکبات با روش موری و تامسون انجام شد و سپس تکثیر با ده جفت آغازگر ریزماهواره صورت گرفت. محصولات تکثیر شده با استفاده از ژل پلی‌آکریلامید ۶% دارای اوره ۷ مولار و تحت شرایط واسرشتگی تفکیک شده و با رنگ‌آمیزی نیترات نقره قابل رویت گردید. الگوی باندی براساس حضور باند (یک) یا عدم حضور باند (صفر) نمره‌دهی شده و محتوای اطلاعات چندشکلی برای هر جفت نشانگر محاسبه گردید و با استفاده از نرم‌افزار NTSYS ، فاصله ژنتیکی ژنوتیپ‌ها براساس ضریب تشابه جاکارد محاسبه وروش تجزیه خوشه‌ای دورترین همسایه برای گروه‌بندی استفاده شد.
یافته‌ها: میانگین چندشکلی ۶۸۵/۰ برآورد شد. تعداد آلل‌ها از ۳ تا ۱۳متغیر بوده و در مجموع ۷۲ آلل شناسایی شد. تجزیه کلاستر ۴۵ ژنوتیپ مورد بررسی را براساس نشانگرهای SSR به شش گروه تقسیم نمود. ارقام پرتقال، نارنگی و ۲۴ ژنوتیپ ناشناخته در گروه A، گریپ‌فروت و پوملو و نارنج و شش ژنوتیپ ناشناخته در گروه B، سه ژنوتیپ ناشناخته در گروهC ، دو ژنوتیپ ناشناخته و یوزو به ترتیب در گروه‌های D و E و در نهایت ارقام لیمو و بالنگ و دو ژنوتیپ ناشناخته در گروه F قرار گرفتند.
نتیجه‌گیری: هر یک از این نشانگرها سطوح مختلفی از تنوع را در سطح ژنوم ارایه می‌دهند که می‌تواند در مدیریت ژرم‌پلاسم و ذخایر توارثی مفید باشد. تجزیه تنوع ژنتیک و روابط خویشاوندی در مرکبات، اطلاعات مفیدی را برای برنامه‌های به‌نژادی، انتخاب و ثبت ارقام جدید فراهم می‌کند.
