سعیده فهیمی، شهربانو عریان، رامش احمدی، اکرم عیدی،
دوره ۱۳، شماره ۵۲ - ( ۷-۱۴۰۲ )
چکیده
سابقه و هدف: گیاه اسپند یکی از گیاهان دارویی با نام علمی Peganum harmala و از خانواده Zygophylaceae میباشد. بتاکاربولین متعلق به گروه آلکالوئیدهای ایندول است که در بخشهای مختلف گیاه به ویژه دانه و ریشه حضور دارند. بتاکاربولینها، طیفی از اثرات نوروفیزیولوژیکی و سمّی از جمله فعالیتهای ضدافسردگی، اتساع عروقی، اثرات ضد تجمعی پلاکتها و اثر بر ترک دارو و اشتها را اعمال میکنند. هدف از این تحقیق، استخراج و اندازهگیری بتاکاربولینها و نیز ترکیبات فنولی گونه گیاهی اسپند و بررسی خواص آنتی اکسیدانی آن میباشد.
مواد و روش ها: برای این منظور این گیاه از اطراف زاهدان جمع آوری گردید و عصاره متانولی برگ و دانه به روش سوکسله استخراج شد. در ادامه آنالیزهای فیتوشیمیایی مختلف بر روی برگ و دانه این گیاه صورت گرفت. آنالیزهای کمّی و کیفی شامل شناسایی آنتوسیانینها، فلاونوئیدها، تاننها، آنتراکینونها، تست آنتی اکسیدانی عصاره، آنالیزFTIR عصاره، آنالیز کمّی و کیفیHPLC عصاره و آلکالوئیدها بود.
یافته ها: نتایج نشان داد که هارمین در دوز بسیار کمتری نسبت به عصاره دانه، سمّی است و عصاره دانه در دوزهای پایین نسبت به عصاره برگ میتواند سمّی باشد. در عصاره برگ نسبت به عصاره دانه مقادیر آلکالوئیدها ناچیز بوده و اثرات آنتی¬اکسیدانی آن به علت مقادیر بیشتر پلی¬فنلی و فلاونوئیدها بیشتر می¬باشد.
نتیجه گیری: نتایج نشان داد که اگرچه خواص آنتی‌اکسیدانی عصاره متانولی برگ‌ها (به دلیل وجود فلاونوئیدها و ترکیبات فنلی) بیشتر از دانه‌ها است، امّا میزان بتاکاربولین بیشتری در دانه‌های گیاه وجود دارد.
