سابقه و هدف : گیاه هلیوتروپیوم خراسانیکوم یکی از گیاهان بومی فلات ایران می باشد که توجه چندانی در جهت شناخت آن صورت نگرفته است . می توان آن را با توزیع جغرافیایی محدودی که دارد یکی از گونه های بومی ایران در نظر گرفت . این گونه در استان خراسان - کپه داغ در ناحیه ایرانی تورانی قرار دارد . در این تحقیق ساختار ریشه، ساقه، برگ، گل، میوه و مریستم هلیوتروپیوم خراسانیکوم (Heliotropium chorassanicum) که یکی از گونه های بومی فلات ایران است، از نظر ریخت شناسی و ریخت زایی مورد بررسی قرار گرفته است . مواد و روش ها : نمونه ها از استان خراسان رضوی جمع آوری گردید و پس از تثبیت با فیکساتور FAA ، مراحل آبگیری، شفاف سازی، نفوذ پارافین، قالب گیری، برش گیری و رنگ آمیزی سیتولوژیکی به ترتیب انجام گرفت . نمونه های آماده شده با کمک میکروسکوپ نوری Olympus به دقت مشاهده و با دوربین کانن مدل sxi۱۱۰ عکس برداری شدند . برای بررسی نمونه های هرباریومی از دستگاه بیناکولر مدل Sz۵۱ استفاده شد .
یافته ها : در رنگ آمیزی آناتومیکی و سیتولوژیکی برگ مناطق زیر دیده می شوند : پهنک یا لامینا با رگبرگ های بر جسته در سطح پشتی، لایه اپیدرم با کرک های ساده فراوان، کوتیکول نازک، اپیدرم تک لایه ایی در هر دو سطح، لایه کوتیکول بسیار نازک و دارای کرک های فراوان ساده، مزوفیل کلروفیل دار، ایزوبیلترال ( دارای سلول های مزوفیل استوانه ایی در هر دو سطح ) ، غلاف آوندی کمانی شکل است، فلوئم، ۲- ۶ لایه سلولی است . روزنه ها در این برش در سطح پایینی دیده می شوند .
نتیجه گیری : با در نظر گرفتن کلید شناسایی کرک و مقایسه کرک های ساقه و برگ تیره آفتاب پرست در گونه هلیوتروپیوم خراسانیکوم، نوع کرک ساده با انتهای فنجانی شکل و پایه سلولی مشخص وجود دارد و ریشه رشد ثانویه دارد .
