سابقه و هدف: ذغال اخته (. Cornus mas L) متعلق به خانواده (Cornaceae) ، درختچه بلند یا درخت کوچک برگ ریز به ارتفاع 5 تا 8 متر است و در منطقه ی وسیعی از اروپا، آسیا به خصوص ایران، ارمنستان و قفقاز می روید. زغال اخته به دلیل داشتن گل های زیبا به عنوان گیاه زینتی کشت می شود. میوه زغال اخته نه تنها به صورت تازه خوری بلکه در تهیه مربا، ژله، مارمالاد، شربت و انواع نوشیدنی ها بکار می رود. همچنین به دلیل خواص ساقه، میوه و هسته، به عنوان دارو استفاده می شود. با وجود کاربرد وسیع، تاکنون مطالعه جامعی بر روی این گیاه در ایران صورت نگرفته است.

مواد و روش ها: در این تحقیق 6 جمعیت از گونه Cornus mas جمع آوری شده از 3 نقطه ایران با استفاده از مریستم انتهایی ریشه مورد مطالعه قرار گرفتند و تعداد و ابعاد کروموزوم ها در تقسیم میتوز اندازه گیری و فرمول کاریوتیپی هر جمعیت تعیین شد.

یافته ها: تعداد کروموزوم پایه در جمعیت ها، 9 و نوع کروموزوم ها از نوع متاسانتریک، ساب متاسانتریک و ساب تلو سانتریک بود. بیشترین میانگین طول کروموزوم متعلق به جمعیت C2 (47/7 میکرون) و کمترین آن متعلق به جمعیت C3 (50/3 میکرون) بود. جمعیت های مورد مطالعه با استفاده از روش استبینز از نظر کاریوتیپی نیز مورد مقایسه قرار گرفتند. جمعیت های C2 و C3 در کلاس A1 و سایر جمعیت ها در کلاس A2 قرار داشتند، بنابر این جمعیت های C2 و C3 نسبت به سایر جمعیت های مورد بررسی متقارن تر و در نتیجه ابتدایی تر می باشند. فرمول کاریوتیپی جمعیت های C1، C2، C4 و C5  براساس روش لوان و همکاران، 10m+ 8sm  و جمعیت های C3 و C6،  6m+12sm تعیین گردید.

نتیجه گیری: بررسی سیتولوژیکی این نمونه ها بیانگر تفاوت هایی جزئی در این نمونه نسبت به سایر نمونه ها بود،  بطور مثال در نمونه C5، جفت کروموزوم شماره 4 دارای ستلایت می باشد.