سابقه و هدف. اگزوپلی‌ساکاریدها پلی‌مرهای طبیعی هستند که به‌وسیله باکتری‌های مختلف مانند باکتری‌های اسید‌لاکتیک، بیفیدوباکتریوم‌ها و باسیلوس‌ها تولید می‌شوند. به‌علت خواص فیزیکی وشیمیایی آن‌ها، به‌طور گسترده در صنایع‌غذایی به‌عنوان عوامل ویسکوزیته‌کننده، ژله‌ای‌کننده و قوام‌دهنده استفاده می‌شوند. از‌آن‌جائی‌‌که اگزوپلی‌ساکاریدهای تولیدی به‌وسیله سویه‌های باسیلوس ویسکوزیته و خواص سودوپلاستیک بالایی دارند، امروزه مورد توجه محققین قرار ‌گرفته‌اند. هدف این تحقیق بررسی میزان تولید پلی‌ساکارید خارج‌سلولی و اگزوپلی‌ساکارید متصل به‌سلول در 10جدایه ‌باسیلوس جدا‌شده از مرغ‌داری‌ها و تعیین جدایه ‌برتر بر‌اساس تولید اگزوپلی‌ساکارید می‌باشد.

مواد و روش ها. 10جدایه ‌باسیلوس در محیط‌MRS جامد به‌همراه 2%‌(w/v)گلوکز کشت داده شده، در شرایط هوازی و دمای 37‌درجه سانتی‌گراد به‌مدت 48-24 ساعت گرم‌خانه‌گذاری شدند.سپس تولید اگزوپلی‌ساکارید‌‌ در آن‌ها(به‌صورت متصل‌شده و رها‌شده در محیط ) با روش فنل/‌سولفوریک اندازه‌‌گیری شد. به‌منظور بررسی کمی تولید اگزوپلی‌ساکارید، با مقایسه منحنی استاندارد گلوکز و نتایج به‌دست‌آمده، میزان تولید آن برحسب میلی‌گرم بر‌لیتر تعیین شد. یافته ها. از بین 10جدایه‌ باسیلوس، 2سویه بیشترین توانایی تولید اگزوپلی‌ساکارید متصل‌شده را داشتند، که بیشینه تولید،‌43 میلی‌گرم بر‌لیتر(B5)‌‌و ‌کمینه‌ تولید،‌2/ میلی‌گرم بر‌لیتر(,B4وB10وB9وB1وB8)‌بود. تمامی جدایه‌های مورد بررسی، اگزوپلی‌ساکارید رها‌شده در محیط تولید می‌کردند که در‌مورد آن‌ها بیشینه تولید 229 میلی‌گرم بر‌لیتر(B7)‌و کمینه تولید 45 میلی‌گرم بر‌لیتر(B8)‌بود. هم‌چنین کینتیک‌ رشد و کینتیک تولید اگزوپلی‌ساکارید جدایه ‌منتخب(B7)،‌در زمان‌های مختلف تعیین‌گردید. با مقایسه هر دو منحنی رشد باکتری و تولید اگزوپلی‌ساکارید رها‌شده و متصل‌شده می‌توان نتیجه‌گرفت که جدایه B7 ‌بیشترین تولید اگزوپلی‌ساکارید رها‌شده و متصل‌شده را در اواسط فاز لگاریتمی نشان می‌داد وپس‌از آن میزان تولید ثابت می‌ماند.

نتیجه گیری. نتایج این تحقیق نشان ‌داد که پتانسیل تولید ترکیبات اگزوپلی‌ساکارید توسط گونه‌های باسیلوس بومی ایران می‌تواند وجود ‌داشته‌باشد.